بررسی تهیه کمپوست از ضایعات هرس درختان به کمک بقایای سرخس آزولا

سالانه میلیونها تن ضایعات مختلف کشاورزی در سطح کشور تولید می شود که می تواند سهمی در تامین ماده آلی خاک داشته باشد، ولی متاسفانه قسمت اعظم آن یا سوزانده می شود و یا در گوشه ای رها گردیده و موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم می نماید. هدف از این مطالعه، بررسی امکان تهیه کمپوست از ترکیب ضایعات هرس درختان سیب و انگور و سرخس آزولا بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با 6 تکرار و سه تیمار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه انجام شد. به منظور تعدیل نسبت c/n، ضایعات هرس درختان در نسبتهای مختلف با سرخس آزولا ترکیب شدند. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: 1) مخلوط 75 % ضایعات هرس + 25% سرخس آزولا (p75a25)، 2) 50% مخلوط ضایعات هرس+ 50% سرخس آزولا (p50a50) و 3) 100% ضایعات هرس (p100). مخلوط آسیاب شده شاخه های هرس در تیمارهای فوق در آزمایشگاه در کپه هایی در داخل گلدانهای پلاستیکی بزرگ انباشته شده و در این مراحل برای حفظ اکسیژن کافی توده مواد آلی بطور مرتب بهم زده شدند. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی شامل تخلخل کل، تخلخل تهویه ای، ظرفیت نگهداری آب، جرم مخصوص ظاهری،ph ،c/n ، ec، درصد کربن آلی و مقادیر n، p،k ، ca، mg،na، fe، zn و cu مواد کمپوستی در سه زمان 1، 2 و4 ماه پس از شروع آزمایش اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد اختلاط بقایای آزولا با ضایعات چوب در طول 120 روز تشکیل کمپوست در مقایسه با شرایط بدون آزولا سبب تسریع تشکیل کمپوست گردید بطوری که در پایان دوره کمپوست سازی، نسبت c/n در تیمارهای p50a50 و p75a25 به ترتیب به 14 و 18 رسید و در اختلاط خالص هرس درختان، بیشتر از دو اختلاط دیگر بود و در مقایسه با تیمار خالص ضایعات هرس نسبت c/n در تیمارهای p50a50 و p75a25 به ترتیب 2 و 6/1 برابر کمتر بودند. در واقع مقدار معدنی شدن کربن با پیشرفت زمان کاهش یافته و به دنبال آن نسبت c/n نیز کاهش یافت. نتایج حاصل از تجزیه مواد کمپوست شده در پایان آزمایش نشان داد که علاوه بر نیتروژن غلظت فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم نیز افزایش یافتند. در بین خصوصیات فیزیکی تاثیر تیمارها چه زمان نمونه برداری و چه نسبت اختلاط در مقدار ph معنی دار بود و با پیشرفت زمان کمپوست سازی مقدار ph روند افزایشی نشان داد و از مقدار 6/6 در زمان اول به 7 در زمان سوم رسید. ظرفیت نگهداری آب و ec نیز افزایش و وزن مخصوص ظاهری کاهش یافتند. مطالعات در این تحقیق نشان داد که ترکیب ضایعات هرس درختان و سرخس آزولا در نسبت اختلاط مساوی (p50a50) پتانسیل بیشتری را برای تشکیل کمپوست داشته بسیاری از شاخص های کیفی رسیدگی کمپوست از جمله نسبت c/n،ph ، درصد نیتروژن در این نسبت به عنوان یک مکمل مناسب در بستر رشد می باشد.